Gjëndeni këtu

Tiranë, Shqipëri - "Si mësuese, por më shumë si prind, unë do të doja që fëmija im të dinte sa më shumë për edukimin seksual," thotë Oriana Osmani, një arsimtare në Shqipëri. "Por shoqëria jonë ka një handikap kryesor: ne e quajmë seksin një tabu dhe nuk flasim hapur për të."

Edukimi mbi seksualitetin përshtatur sipas moshës është një pjesë integrale e rritjes. Megjithatë, për fat të keq, jo çdo prind ose mësues ka të njëtin mendim si Orjana. Si rezultat i tabuve për temën dhe keqinformimeve për qëllimin e këtij edukimi, shumë pak shkolla në Evropën Lindore dhe rajonin e Azisë Qendrore përfshijnë edukimin gjithëpërfshirës seksual (CSE) në programet e tyre - duke i lënë të rinjtë në rrezik.

“Edukimi seksual në shkollë, në përgjithësi është më i pranuar dhe i zbatuar në Evropën Perëndimore, sesa në Evropën Lindore apo Azinë Qendrore. Pjesërisht për shkak të kësaj, treguesit e shëndetit seksual dhe riprodhues të adoleshentëve janë përgjithësisht shumë më të favorshëm në Evropën Perëndimore, "thotë Dr. Evert Ketting, një ekspert ndërkombëtar për shëndetin dhe të drejtat seksuale dhe riprodhuese.

Ka prova se, nëse edukimi gjithëpërfshirës seksual fillon që në moshë të re, i ndihmon të rinjtë të shmangin shtatzënitë e padëshiruara, infeksionet seksualisht të transmetueshme, përfshirë HIV-in dhe situatat potenciale abuzive, ndërkohë që mësojnë se si të zhvillojnë marrëdhënie të sigurta, të shëndetshme, të barabarta dhe të kënaqshme me të tjerët.

Dhe gjërat kanë filluar të ndryshojnë në Evropën Lindore. Dr. Ketting citon Shqipërinë, Bosnjë dhe Hercegovinën dhe Estoninë si "shembuj shumë premtues" të integrimit të edukimit seksual në kurrikulat shkollore.

Foto: Y-Peer Albania

Çfarë ka ndryshuar në rajon?

Këto ditë, 16-18 tetor, Shqipëria është mikpritëse e një seminari rajonal tre-ditor, "Kampionët e Edukimit Gjithëpërfshirës Seksual - Shqipëri dhe më tej." Seminari bashkon politikëbërës të nivelit të lartë, ekspertë, organizata të shoqërisë civile, aktivistë të CSE dhe të rinj nga rajoni për të diskutuar se çfarë ka ndryshuar në edukimin seksual në rajon, që nga momenti kur u miratua Programi i Veprimit të Konferencës Ndërkombëtare për Popullsinë dhe Zhvillimin (ICPD), në Kajro në vitin 1994. Pjesëmarrësit, përfaqësues nga institucionet qeveritare, organizatat e shoqërisë civile dhe të rinjtë do të ndajnë dhe konfirmojnë angazhimet për forcimin e integrimit të edukimit gjithëpërfshirës seksual në kurrikulën shkollore dhe jashtë saj, në kontekstin e 25 vjetorit të ICPD, duke arritur kulmin në Samitin e Nairobi mbi ICPD25, që do të mbahet në nëntor në Kenia.

Edukimi për shëndetin dhe seksualitetin filloi të bëhet pjesë e sistemit arsimor shqiptar në vitin 1995. Që nga ajo kohë janë bërë hapa të mëdha, me gjithë sfidat për të siguruar fonde të qëndrueshme, për të arritur grupet t margjinalizuara dhe kapërcyer rezistencën nga segmentet konservatore të shoqërisë.

UNFPA ka punuar me Ministrinë e Arsimit, Sportit dhe Rinisë dhe partnerë të tjerë në Shqipëri për gati një dekadë për të institucionalizuar edukimin gjithëpërfshirës seksual, të përshtatshëm për moshën, si pjesë e kurrikulës për moshat 10 - 18 vjeçare në shkollat ​​shqiptare. Kjo iniciativë mbarëkombëtare përfshin si zhvillimin e paketës së materialeve mësimore, ashtu edhe trajnimin e mësuesve mbi edukimin seksual, me rreth 3,000 mësues të trajnuar deri më tani në praktikat më të mira të mësimdhënies për këtë temë.

"Ky program për arsimim gjithëpërfshirës seksual në shkolla është shumë i rëndësishëm, pasi ne përpiqemi të rritim fëmijë të shëndetshëm, të lumtur dhe të sigurt - një objektiv që nuk mund të përmbushet pa informacion të saktë," thotë Dhurata Vata, mësuese e shkollës fillore në Tiranë.

"Ne duhet të jemi të hapur për të biseduar me fëmijët në mënyrë që t'u mundësojmë atyre të bëjnë zgjedhje korrekte dhe të përshtatshme nga informacioni që marrin, jo vetëm nga mësuesit dhe prindërit, por edhe nga bashkëmoshatarët e tyre," shton Vata. "Sigurisht që ka disa vështirësi për ta bërë këtë, pasi dikur ishte një temë e fortë tabu, por gjërat tani po ndryshojnë".

Megjithëse disa prindër nuk kanë dëshirë të përqafojnë konceptin e edukimit gjithëpërfshirës seksual, Mirela Bega, një mësuese e biologjisë në shkollë të mesme në Tiranë, thotë se nxënësit e saj dëshirojnë të mësojnë më shumë rreth shëndetit dhe të drejtave të tyre seksuale dhe riprodhuese. Ajo përdor një “kuti pyetjesh” ku studentët mund të paraqesin në mënyrë anonime pyetjet e tyre për diskutim në klasë. "Kjo u lejon studentëve të flasin hapur, qartë dhe pa patur turp, të bëjnë pyetje pa u tallur nga shokët e tyre të klasës," shpjegon Bega. Si rezultat i mësimeve, thotë ajo, studentët janë "më të sinqertë dhe të hapur me partnerin dhe shoqet e tyre. Kjo i ka ndihmuar ata të krijojnë marrëdhënie të vërteta bazuar në miqësi. "

Foto: Y-Peer Albania

Trajnimi dhe fuqizimi i edukatorëve bashkëmoshatarë

Partneriteti i UNFPA me qeverinë, institucionet dhe organizatat joqeveritare përfshin trajnime dhe fuqizimin e edukatorëve bashkëmoshatarë si Andi Rabiaj, i cili udhëton nëpër të gjithë vendin duke biseduar me të rinj, brenda dhe jashtë shkollës, për shëndetin seksual dhe riprodhues, përfshirë të drejtat e njeriut dhe luftën kundër dhunës me bazë gjinore.

“Disa të rinj reagojnë me turp në fillim, mund të kenë një hezitim, apo edhe një lloj skepticizmi, si 'i di këto gjëra tashmë',"thotë ai. "Por, pasi flasin me ne, ata shohin se informacioni që mund të kenë marrë nga media ose interneti nuk është gjithmonë i plotë ose i saktë."

"Edukimi gjithëpërfshirës seksual është gjithashtu një mjet i rëndësishëm në luftimin e martesave të hershme / të fëmijëve, veçanërisht në komunitetet e margjinalizuara, ku praktika është më e zakonshme", thotë Zamira Gjini, Drejtoresha e Përgjithshme e Politikave në Ministrinë e Arsimit, Sportit dhe Rinisë. "Është detyrë e shkollës të angazhojë vajza vulnerabël, si dhe të rrisë vetëdijen dhe të punojë me prindërit, shërbimet psiko-sociale dhe qeverinë lokale për të siguruar që këto vajza të qëndrojnë në shkollë dhe të shmangin martesat e hershme," thotë Gjini.

Shqipëria tashmë ka bërë përparim të rëndësishëm në miratimin e rregulloreve që mbështesin edukimin gjithëpërfshirës seksual, në trajnimin e një numri të madh të mësuesve të lëndës dhe përfshirjen e mësuesve, të rinjve dhe profesionistëve të shëndetit në procesin e planifikimit dhe zbatimit. Një reformë e plotë kurrikulare, përfshirë sistemin e monitorimit për të siguruar cilësinë e mësimdhënies dhe materialeve, është duke u zhvilluar në vend me synimin e zbatimit të plotë deri ne fund të vitit 2020.

Vazhdon gjithashtu puna për të ndryshuar qëndrimet në nivelin individual.

"Mësuesit duhet ta konsiderojnë edukimin gjithëpërfshirës seksual si një lëndë të rëndësishme, që duhet të mësohet si lëndët e tjera, pa ndrojtje," thotë mësuesja e shkollës së mesme Bega. “Dua që studentët të shohin që kjo nuk është diçka për të cilën duhet të turpërohen, por diçka shumë e rëndësishme që ata ta dinë. Njëlloj, unë do t'u thoja prindërve të lejojnë dhe inkurajojnë fëmijët e tyre të mësojnë për këtë, sepse i përgatit ata të jenë të suksesshëm dhe të përballen më mirë me sfidat në jetë. "